Spis treści
- Styl Ludwika Filipa: najważniejsze cechy mebli
- Styl Ludwika Filipa: formy mebli, dekoracje, materiały
- Poznaj też pierwsze rokoko – styl Ludwika XV >>
- Krzesła, fotele i kanapy: antyki w stylu Ludwika Filipa
- Stoły, stoliki i biurka: antyki w stylu Ludwika Filipa
- Szafy, szafki i komody: antyki w stylu Ludwika Filipa
- Pozostałe meble ludwikowskie: Ludwik XIV, Ludwik XV, Ludwik XVI >>
Styl Ludwika Filipa rozwijał się we Francji w latach 1830-1848, w okresie zwanym Monarchią Lipcową. Po tzw. „Trzech dniach chwały”, czyli rewolucji, która udaremniła podjętą przez Karola I próbę przywrócenia absolutyzmu, nastała złota epoka wielkiej burżuazji. To właśnie jej smak estetyczny i aspiracje – a nie, jak w poprzednich epokach, gust arystokracji i szlachty – wyraża styl Ludwika Filipa, mimo zgrabnej linii ciężki, bardzo ozdobny, skoncentrowany na reprezentacyjności nawet kosztem funkcjonalności i komfortu użytkowania. Jak rozpoznać meble w stylu Ludwika Filipa?
Styl Ludwika Filipa: najważniejsze cechy mebli
Historycy meblarstwa wskazują, że styl Ludwika Filipa we Francji stanowi przedłużenie i rozwinięcie stylu Restauracji (Restauration), czyli tamtejszego odpowiednika Biedermeieru, silnie naznaczonego jednak wpływami tradycji klasycyzmu. Podkreśla się przy tym, że z tamtej estetyki styl Ludwika Filipa bierze czyste, wyraziste linie, ale nie elegancję. Co więcej, w swym oryginalnym, francuskim wydaniu styl Ludwika Filipa zdradza tendencje historyzujące – nawiązuje do sztuki użytkowej epoki rokoka, ale też renesansu, baroku w duchu Ludwika XIII czy nawet gotyku.
W Polsce (i w ogóle w Europie Środkowej) styl Ludwika Filipa znamy w nieco bardziej jednorodnej postaci. Meble ludwikowskie kojarzymy przede wszystkim z kabriolowymi, czyli esowato wygiętymi nóżkami – rodem ze stylu Ludwika XV, jednak zdecydowanie masywniejszymi od rokokowych, bo i dźwigającymi ciężki korpus mebla. Właśnie taki rys stylistyczny miały popularne i cenione do dziś tzw. meble simmlerowskie, które reprezentują nasz rodzimy, nadwiślański wariant stylu Ludwika Filipa. We Francji tymczasem i wśród samych tylko nóżek mebli w stylu Ludwika Filipa panowała pewna różnorodność, wypływająca z twórczej fantazji projektantów i stolarzy.
Styl Ludwika Filipa: formy mebli, dekoracje, materiały
Choć styl Ludwika Filipa nie aspirował do nowatorstwa ani estetycznego, ani funkcjonalnego, zdołał wytworzyć kilka charakterystycznych typów mebli. Najważniejszym z nich jest fauteuil crapaud, u nas znany jako fotel napoleonka (przez skojarzenie ze stylem Napoleona III). Kolejnym – commode-toilette, czyli mebel do porannej i wieczornej toalety, o którym kilka słów niżej.
Rozwój przemysłu meblarskiego, który w II ćwierci XIX wieku zaczynał stanowić silną konkurencję dla tradycyjnego rzemiosła, skutkował tworzeniem dłuższych serii niemal identycznych mebli – ze szkodą dla zdobnictwa. Mimo całej różnorodności stylu Ludwika Filipa nie tylko formy mebli, ale i ornamenty okazują się bardzo powtarzalne. Ich zasób bazuje na gzymsach (niekiedy też tralkowych balustradkach), esowatych konsolkach i ślimacznicach oraz palmetach i innych stylizowanych motywach roślinnych.
Materiały, na których bazowało meblarstwo w epoce Ludwika Filipa, to mahoń, palisander, heban i drzewo różane w ich naturalnym kolorycie podkreślonym przez politurę, a z gatunków europejskich – grusza i buk. Meble zdobiono przeważnie snycerką, eksponowano też dekoracyjne walory usłojenia drewna, co jest widoczne zwłaszcza w meblach dekoracyjnie fornirowanych.
Poznaj też pierwsze rokoko – styl Ludwika XV >>
Czytaj i oglądaj: Jak rozpoznać meble w stylu Ludwika XV? >>
Czytaj i oglądaj: Jak ewoluowało rokoko? >>
Krzesła, fotele i kanapy: antyki w stylu Ludwika Filipa
Meble do siedzenia reprezentujące styl Ludwika Filipa są bardzo masywne (stąd zwyczaj wyposażania je w kółeczka), ale też bardzo wygodne – a to za sprawą nieznanych wcześniej sprężynowych siedzisk; sprężyny tapicerskie wynaleziono w 1826 roku w Anglii, skąd szybko trafiły na kontynent. Krzesła w stylu Ludwika Filipa cechuje gięta linia ramy oraz krzywoliniowe oparcie, równie często tapicerowane, co ażurowe. Przednie nogi najczęściej są esowate, rzadziej proste, wówczas ozdobnie toczone. Tylne nogi, o przekroju prostokątnym, mają przeważnie formę szablastą.
Fotele w stylu Ludwika Filipa najczęściej powtarzają formy krzeseł o pełnej tapicerce, wyposażone są jednak w tapicerowane podłokietniki – ażurowe lub pełne. Typem fotela bardzo charakterystycznym dla tego stylu jest tzw. wolter (nazwany tak od słynnego filozofa, który cenił ten model za wygodę) – niski i głęboki fotel o bardzo wysokim, wygodnie profilowanym zaplecku. Kanapy w stylu Ludwika Filipa są przeważnie dwu- lub trzymiejscowe, ukształtowane analogicznie jak fotele, wraz z którymi tworzyły komplety mebli salonowych koncentrowanych wokół stolika do kawy. We Francji popularne były sofy w całości tapicerowane (bez widocznej ramy i z ukrytymi nóżkami); w Polsce właściwie nie spotyka się innych niż te, w których i siedzisko, i oparcie ma oprawę w postaci drewnianej ramy o fantazyjnie giętej linii i bogatej snycerce.
Nie mniej od nich popularne w epoce Ludwika Filipa były także meridiennes, czyli asymetrycznie ukształtowane kanapy przypominające nieco szezlong, przeznaczone dla jednej osoby. Korzystały z nich głównie damy, przybierając wygodną pozycję półleżącą. Takie meble, zawsze bardzo dekoracyjne, są świetnym dodatkiem także do współczesnego wnętrza – kontrapunktem dla modnej prostoty i znamieniem luksusu.
Stoły, stoliki i biurka: antyki w stylu Ludwika Filipa
Blaty stołów i stolików w stylu Ludwika Filipa często mają kształt okrągły lub owalny. Stoliki i mniejsze stoły – właściwie wszystkie poza jadalnianymi – najczęściej miały podstawę w formie słupka (rzadziej pary lub grupy trzech), opartego z kolei na fantazyjnie opracowanych, bogato dekorowanych nogach, co w sumie tworzyło ekspresyjną, przyciągającą spojrzenia rzeźbę. Przykłady takich mebli zawiera nasza galeria.
Warto zaznaczyć, że charakterystyczne dla epoki pragnienie komfortu skutkowało wytworzeniem szeregu najróżniejszych stolików i stoliczków w stylu Ludwika Filipa, mających różne konkretne funkcje, jak niciak, stolik pomocniczy do jadalni, stolik nocny (przeważnie okrągły), stolik do czesania (z lusterkiem w odkładanym blacie) i stolik do golenia się (z ukrytym pod blatem miejscem na miednicę). Każdy z takich antyków we współczesnym wnętrzu może znaleźć nowe zastosowanie – nie tylko dekoracyjne. Biurka w stylu Ludwika Filipa mogą być oparte na szafkach lub na nogach – najczęściej toczonych. Nie mniej od nich popularne w XIX wieku były różnego typu sekretarzyki i sekretery (m.in. zamykane żaluzją), dziś szczególnie cenione za zgrabną formę.
Szafy, szafki i komody: antyki w stylu Ludwika Filipa
Szafy, szafki i komody w stylu Ludwika Filipa są masywne – również przez to, że zamiast na nóżkach, najczęściej oparte są na litych cokołach, a zwieńczone gzymsem. W komodach gzyms ten najczęściej kryje najwyższą szufladę. Blaty mebli w stylu Ludwika Filipa wykonywane są i z drewna, i z kamienia, przeważnie marmuru. Drewniane zwykle cechuje ozdobnie układany fornir.
Większość mebli ludwikowskich do przechowywania wykonanych w stylu Ludwika Filipa powtarza rozwiązania funkcjonalne znane w poprzednich epokach. Okres ten wypracował jednak i nowy typ komody, znany jako commode-toilette. Analogicznie do stolika toaletki i stolika do golenia, pod odkładanym drewnianym blatem kryje się drugi, kamienny, który stanowi bezpieczną bazę dla czynności toaletowych.
Pozostałe meble ludwikowskie: Ludwik XIV, Ludwik XV, Ludwik XVI >>
Popularne „ludwiki” czy meble ludwikowskie reprezentują szereg zróżnicowanych estetyk – barokową, rokokową, klasycystyczną. Poznaj je bliżej!
