Oświetlenie łazienkowe: planujemy od podstaw - poradnik
Oświetlenie łazienkowe jest jednym z podstawowych elementów aranżacji łazienki. Projekt oświetlenia łazienki powinien uwzględniać nie tylko estetyczne czy praktyczne kwestie instalacji, ale przede wszystkim brać pod uwagę bezpieczeństwo. Wyjaśniamy, na czym polegają normy bezpieczeństwa w kwestii instalacji elektrycznej w łazience, jaką oprawę oświetlenia łazienkowego wybrać, a także jakie strefy warto doświetlić!
Autor: Marta Behling/Pion Poziom; projekt: Aleksandra Kurowska, stylizacja: Marta Behling/Pion Poziom
Ważne, by przy planowaniu oświetlenia brać pod uwagę konkretne strefy tego pomieszczenia
Spis treści
- Oświetlenie łazienkowe: lampy sufitowe to podstawa
- Oświetlenie łazienkowe: rodzaje oświetlenia
- Oświetlenie łazienkowe: doświetlamy poszczególne strefy łazienki
- Oświetlenie łazienkowe: oprawa światła a bezpieczeństwo
- Instalacja elektryczna w projekcie łazienki: normy bezpieczeństwa
- Oświetlenie łazienkowe: wybieramy źródło światła
Oświetlenie łazienkowe to niezwykle ważny element aranżacji. Projekt oświetlenia łazienki powinien uwzględniać doświetlenie poszczególnych stref wnętrza, ale także sprawnej i odpowiednio rozmieszczonej instalacji elektrycznej. Tutaj największe znaczenie ma bowiem bezpieczeństwo. Jakie normy powinno spełniać oświetlenie łazienkowe i jaką oprawę lampy łazienkowej wybrać?
Oświetlenie łazienkowe: lampy sufitowe to podstawa
W większości pomieszczeń, w tym w łazience, potrzebne jest oświetlenie centralne. Sufitowe oświetlenie łazienki powinno być umieszczone jak najbardziej pośrodku – ma oświetlać w miarę możliwości całe pomieszczenie.
Lampa centralna w łazience powinna świecić łagodnym światłem rozproszonym, nie razić w oczy z żadnego miejsca w łazience. Najlepiej w roli sufitowego oświetlenia sprawdzą się zamknięty wiszący plafon (oprawa) przeznaczona do pomieszczeń wilgotnych lub wpuszczane w sufit reflektory. Kierunkowe reflektorki na ramionach raczej nie będą najlepsze w tej funkcji.
Jeśli kabina prysznicowa umiejscowiona jest w narożniku lub za murowaną ścianką, a wanna we wnęce, dobrze też je oświetlić lampą sufitową. Pamiętajmy, żeby lampa łazienkowa nad wanną nie raziła w oczy. Oświetlenie kabiny prysznicowej powinno być w oprawie wodoszczelnej IP67. Tak doświetlone narożniki nigdy nie będą ciemne, dzięki czemu wnętrze łazienki będzie wydawało się większe, niż jest w rzeczywistości.
Oświetlenie łazienkowe: rodzaje oświetlenia
W łazience, podobnie jak i w innych wnętrzach domu, oświetlenie wnętrza można podzielić na kilka podstawowych grup.
- Oświetlenie podstawowe (zwane też oświetleniem ogólnym) – ten rodzaj oświetlenia zastępuje światło dzienne. Zadaniem oświetlenia podstawowego jest rozświetlenie wnętrza w taki sposób, byśmy mogli się swobodnie po nim poruszać.
- Oświetlenie miejscowe (inaczej nazywane oświetleniem kierunkowym lub roboczym) - stanowi uzupełnienie oświetlenia podstawowego. Jest przydatne, ponieważ doświetla takie strefy wnętrza łazienkowego, jak np. lustro, przy którym zwykle robimy makijaż czy się golimy.
- Oświetlenie dekoracyjne – nie tylko pozwala wyeksponować ładny detal w projekcie łazienki, ale także jest niezwykle praktyczne. Zwłaszcza jeśli teraz łatwo dostępne jest oświetlenie LED. Wystarczy listwę LED ukryć w szczelinie sufitowej lub za ścianką z płyty kartonowo-gipsowej. Jeśli nie ma takiej możliwości ukryjmy LED-y za mleczną szyba lub pleksi. Oświetlenie dekoracyjne łazienki szczególnie przydaje się podczas relaksującej kąpieli w wannie lub w nocy. Do dyskretnego oświetlenia LED-owego należą też pojedyncze minioprawy montowane w okolicy muszli wc (w ścianie lub w podłodze) – świecące się stale w nocy pomagają dziecku trafić samodzielnie do łazienki. A może diody LED do fug?
Powyższy podział oświetlenia łazienkowego wiąże się bezpośrednio z designem, z doborem kinkietu czy lampy łazienkowej, pasujących do stylu wyposażenia łazienki, choć tak naprawdę jest to kwestia drugorzędna. Bezapelacyjnie najważniejszą kwestią jest tutaj kwestia bezpieczeństwa w łazience. Oświetlenie skierowane na wannę lub prysznic, trzeba wybierać bardzo ostrożnie. Z uwagi na fakt, iż w mokrej strefie wnętrza nie powinniśmy instalować żadnych urządzeń na napięcie sieciowe, najlepiej skorzystać tutaj z rady fachowców.
Autor: mat. pras. Maxlight
Lampy mogą być najbardziej efektownym elementem wystroju i zarazem dekoracji łazienki. Przypominają o tym aranżacje wykorzystujące modele lamp z serii Organic marki Maxlight.
Oświetlenie łazienkowe: doświetlamy poszczególne strefy łazienki
Kiedy zapoznamy się już z oferowanymi rodzajami oświetlenia łazienkowego, warto przemyśleć strefy, w których je rozmieścimy. Pod kątem oświetlenia wyróżnia się strefy:
- Strefa kosmetyczna – w niej znajduje się umywalka, a nad nią zwykle wisi lustro. To właśnie tutaj niezwykle ważne jest jak najlepsze rozmieszczenie oświetlenia, by czynności takie jak robienie makijażu czy golenie się były jak najbardziej wygodne. Pamiętajmy, że gdy twarz oświetlona jest z góry, np. jedną lampą łazienkową, mogą powstawać cienie. Jeśli mamy lustro wąskie, lepiej jest podświetlić je z boku. Natomiast w przypadku szerokiej tafli lustra podświetlmy ją panelem od góry. Ważne jest, by lustro oświetlone było symetrycznie, a światło nie było zbyt jaskrawe oślepiało. W oświetleniu wnętrza kąpielowego najlepiej sprawdzą się kinkiety łazienkowe. Te powinniśmy zainstalować w odległości ok. 70 cm (jeden od drugiego) na wysokości wzroku, mniej więcej 150-160 cm od posadzki. Możemy także wybrać panele z kilkoma źródłami światła, które montuje się bezpośrednio nad lustrem. W tym przypadku nie sprawdzą się reflektory halogenowe, które po włączeniu mocno się nagrzewają i wystarczy odrobina wody, by pękły.
- Strefa higieny osobistej – to właśnie w tej strefie stoi wanna lub kabina prysznicowa. Czasem lokalizuje się tutaj także miskę wc. Strefa higieny osobistej powinna być oświetlona bez względu na to, czy łazienka ma okno, czy też nie.
- Strefa prania i suszenia – musi znajdować się w ściśle określonym miejscu względem wanny albo kabiny prysznicowej.
Autor: mat. pras. Porta
Natura Impress 7, okleina naturalna, cena od 1469 zł, Porta
Oświetlenie łazienkowe: oprawa światła a bezpieczeństwo
Oświetlenie łazienkowe musi spełniać określone normy bezpieczeństwa. Wybór oświetlenia należałoby zacząć od wyboru oprawy. Pamiętajmy, że w przypadku projektu łazienki, oprawy oświetlenia łazienkowego powinny być wodoszczelne. Dlaczego? – Biorąc długi ciepły prysznic, narażamy oprawy na przebywanie w bardzo dużej wilgoci, a to ma wpływ na ich funkcjonowanie i nasze bezpieczeństwo. Jeżeli w łazience umieszczamy pralkę, a zwłaszcza suszarkę, najlepiej, jeśli całe oświetlenie łazienki wyróżnia się podwyższoną klasą szczelności. Sprzęty te powodują bowiem zwiększoną wilgotność w pomieszczeniu – mówi Kama Mucha, projektantka wnętrz związana z firmą Labra, polskim producentem oświetlenia.
Warto wspomnieć, że oprawa to urządzenie służące do rozsyłania, filtrowania lub przekształcania światła emitowanego przez źródło światła, zawierające elementy do mocowania i zasilania. Zadaniem oprawy jest również zabezpieczenie źródła światła. W oprawie można zamocować jedno albo kilka źródeł światła, by za pomocą oprawki połączyć je z instalacją elektryczną i nadać kierunek strumieniowi. Ważną funkcją oprawy jest zabezpieczenie źródła światła przed uszkodzeniem. Budowa oprawy zależy od źródła światła i miejsca montażu.
Zasadniczo oprawy dzieli się na: zamknięte (źródło światła jest osłonięte i trzeba otworzyć oprawę, by się do niego dostać); otwarte; wewnętrzne (tylko do budynków) i zewnętrzne (np. do ogrodów). Stopień ochrony IP, czyli ochrony zapewnianej przez obudowę urządzenia elektrycznego, określa szczelność oprawy pod względem wnikania ciał stałych oraz wody. Kod ten podaje się wraz z dwiema cyframi. Pierwsza oznacza stopień ochrony oprawy przed ciałami stałymi, druga przed wnikaniem wody. Oprawa oświetlenia do łazienki powinna mieć zabezpieczenie przed wnikaniem wody minimum IPX4 i znajdować się w odległości przynajmniej 60 cm od wanny czy prysznica, a w tzw. strefie mokrej, czyli tuż koło wanny lub kabiny – nawet IPX7.
Instalacja elektryczna w projekcie łazienki: normy bezpieczeństwa
O bezpieczeństwie w łazience, pod kątem instalacji elektrycznych, mówi norma PN-IEC 60364, która szczegółowo określa zasady wykonywania tych instalacji. Wyszczególnia ona strefy ochronne dla łazienek oraz określa przestrzeń między nimi w salonach kąpielowych, które zwykle są większe niż tradycyjne łazienki. Norma wyróżnia następujące strefy:
- 0 – odnosi się do przestrzeni wewnątrz wanny czy kabiny prysznicowej, więc osprzęt i sprzęt elektryczny, w tej strefie powinien mieć stopień ochrony przynajmniej IPX7;
- 1 – jest przestrzenią ograniczoną płaszczyznami ¬– pionowa przebiega wzdłuż zewnętrznej krawędzi wanny czy brodzika lub w odległości 60 cm od tego drugiego. Pozioma zaś znajduje się na wysokości 2,25 m licząc od posadzki. W tej strefie sprzęt i osprzęt powinny mieć stopień ochrony IPX5;
- 2 – też jest ograniczona płaszczyznami – pozioma przebiega identycznie (jak wyżej), pionowa natomiast znajduje się w odległości 60 cm na zewnątrz od pionowej ograniczającej strefę. Co do poziomu ochrony sprzętu i osprzętu to powinien wynosić nie mniej niż IPX5;
- 3 – płaszczyzna pozioma nadal znajduje się na wysokości 2,25 m od podłogi, pionowa przebiega 2,4 m na zewnątrz od płaszczyzny pionowej ograniczającej strefę 2, dla łazienek domowych wystarczy sprzęt i osprzęt o stopniu ochrony minimum IPX1.
Warto też wiedzieć, że w strefach 0 i 1 przepisy nie pozwalają na instalowanie wyłączników i gniazd, poza podgrzewaczami wody, znajdującymi się tam na stałe. W strefie 2 muszą znajdować się oprawy bryzgoszczelne w II klasie ochronności (IP44), a w 3 mogą się znaleźć gniazda, wyłączniki oraz inne urządzenia elektryczne, pod warunkiem jednak, że są zasilane z obwodu zabezpieczonego wyłącznikiem różnicowoprądowym.
Oświetlenie łazienkowe: wybieramy źródło światła
Wybierając źródła światła w łazience, wariantów mamy kilka. Najpopularniejsze są oczywiście tradycyjne żarówki, które powoli znikają z rynku. Do wyboru mamy natomiast nowsze bardziej ekologiczne i ekonomiczne propozycje takie jak:
- Świetlówki kompaktowe – światło wytwarzane jest przez luminofor (biały proszek naparowany na wewnętrzną ściankę rurki), z powodzeniem zastępują tradycyjne żarówki, a są od nich pięć razy bardziej wydajne i zdecydowanie trwalsze;
- Diody LED – najbardziej trwałe źródła światła, zużywają znacznie mniej energii, a można je stosować w wielu miejscach. Diody dostępne są w postaci lamp LED, paneli oraz taśm. Są także niezwykle trwałe, nie zużywają się mimo częstego włączania i wyłączania. Uważa się je za najbardziej energooszczędne, mogą wytwarzać najlepsze dla oczu – ciepłobiałe światło;
- Żarówki halogenowe – z tymi w łazience lepiej nie eksperymentować. Halogeny wytwarzają światło białe, a jego intensywność nie maleje podczas użytkowania. Mogą działać nawet o połowę dłużej niż tradycyjne żarówki, choć krócej od świetlówek czy diod i nie są też tak energooszczędne.
Autor: Projekt: Angelika Front/Decoroom, zdjęcie: Marek Koptyński
Jak urządzić wąską łazienkę?
Autor: Projekt: Katarzyna Grant/Grant Studio, zdjęcia: Mariusz Bykowski, stylizacja: Eliza Mrozińska
– Osią kompozycyjną łazienki jest podwójna umywalka, vis-à-vis wejścia, która wraz z lustrami stanowi centrum przestrzeni – wyjaśnia projektantka. Klasyczne materiały (płytki z rysunkiem marmuru, dębową okleinę) zestawiła z modernistycznymi obłymi kształtami armatury i giętych ram luster.
