Spis treści
i
Naczynia emaliowane stare prawie jak... świat!
Patrząc na kubki i dzbanki pokryte emalią, rzadko zastanawiamy się nad historią naczyń emaliowanych. Tymczasem sztuka emalierska polegająca na pokrywaniu fragmentów biżuterii czy naczyń emalią znana jest od starożytności. Przez stulecia doskonalono techniki jej stosowania, tworząc wyjątkowe przedmioty dekorowane nakładaną emalią.
Stosowanie emalii w technicznym znaczeniu rozpowszechniło się w latach 80. XVIII wieku. Anglik, Samuel Sandy Hickling opracował metodę nakładania specjalnie przygotowanej szklistej powłoki na powierzchnie metalowe w celu ich ochrony przez niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi. Wkrótce po opatentowaniu tego pomysłu emaliowanie stało się bardzo popularne nie tylko w Europie, ale i w Ameryce. Emaliowano naczynia i akcesoria kuchenne, wiadra, brytfanny, miednice, wanny, tabliczki, wieszaki i... setki innych przedmiotów.
Również na terenach Polskich rzemiosło emalierskie ma bogate tradycje sięgające średniowiecza. Początkowo zdobiono emalią przedmioty o wysokiej wartości, np. obiekty sakralne, a potem sztuka emalierska rozwinęła się jako rzemiosło, z czasem stając się także gałęzią przemysłu (w 1907 r. Peter Western założył w Olkuszu firmę, która dała początek olkuskim wyrobom emaliowanym.
WARTO PRZECZYTAĆ: Modne kuchnie w 2025 roku
i
Naczynia emaliowane dzisiaj – prawdziwy renesans
Naczynia emaliowane kojarzą się nam przede wszystkim z tradycją, z kuchniami naszych babć, bo naczyń tych najwięcej było w latach powojennych, zwłaszcza w latach 60. i 70. XX wieku. Prawie każdy z nas kojarzy te garnki, kubki, dzbanki, bańki na mleko, wiadra i dobrze pamięta ich poobijane ranty czy odbite „placki” na powierzchni. Potem zaczęły być wypierane przez naczynia ze stali nierdzewnej, szkła i ceramiki.
Od niedawna jednak naczynia emaliowane przeżywają renesans. Dostrzeżono ich niezwykłe zalety, a współczesna technologia pomogła w zniwelowaniu wad.
ZOBACZ TAKŻE: Nowoczesna kuchnia bez górnych szafek. 35 aranżacji, które robią wrażenie
i
Naczynia emaliowane – poznaj wady i zalety
Nowoczesne powłoki emaliowane tworzy się poprzez pokrywanie metalowych powierzchni szklistą warstwą, która jest mieszaniną sproszkowanego szkła (piasek, kreda, glina) i topników (np. boraks), a następnie wypalanie w wysokiej temperaturze nawet 900°C! Współczesna technologia pozwala na zniwelowanie wad naczyń emaliowanych oraz udoskonalenie zalet.
Najważniejsze zalety nowoczesnych naczyń emaliowanych:
- Odporność na wysokie temperatury – bez obaw można więc gotować w emaliowanych garnkach, pasteryzować w nich przetwory czy piec w takich brytfannach i gęsiarkach.
- Odporność na korozję – współczesnym emaliowanym naczyniom nie straszna wilgoć ani kwaśne potrawy przyrządzane w nich czy podawane.
- Higieniczność – idealnie gładka (nieporowata) powłoka nie wchodzi w reakcje z żywnością, nie jest też dobrym siedliskiem dla drobnoustrojów.
- Zdrowotność – emalia nie wywołuje alergii, żadna substancja z jej powierzchni nie przenika do produktów, które mają z nią kontakt.
- Gładka emalia nie wchłania także zapachów, więc można w emaliowanych naczyniach przechowywać produkty spożywcze o intensywnym aromacie.
- Energooszczędność – naczynia te szybko się nagrzewają i długo utrzymują temperaturę, co ma korzystny wpływ na zużycie energii.
- Trwałość – współczesne technologie sprawiły, że emaliowana powłoka jest nie tylko gładka, ale także lekko elastyczna, więc stała bardziej odporna na uszkodzenia mechaniczne niż wersja sprzed lat.
- Odporność na przypalenia – emalia nie jest zupełnie odporna na przypalenia, ale w wysokim stopniu ogranicza ryzyko ich wystąpienia.
- Uniwersalność – emaliowane garnki, rondle, patelnie nadają się zarówno na kuchenki gazowe, jak i indukcyjne czy ceramiczne.
- Łatwość mycia – idealnie gładka powierzchnia nie sprzyja osadzaniu się zanieczyszczeń, łatwo się ją myje. Współczesne naczynia (większości marek) można też myć w zmywarce.
- Niska cena – naczynia emaliowane są stosunkowo tanie, biorąc pod uwagę ich jakość i zalety.
- Atrakcyjność – naczynia emaliowane, zarówno te nowoczesne, jak i stylizowane na retro, są po prostu piękne. Produkuje się je w najróżniejszych fasonach i kolorach, zdobione i gładkie. Dodadzą każdej kuchni charakteru.
Najważniejsze wady naczyń emaliowanych? Jest ich zdecydowanie mniej niż zalet, ale nie można o nich zapomnieć. Mimo dużo wyższej trwałości współczesnych naczyń emaliowanych, nie są one zupełnie odporne na uszkodzenia mechaniczne. Trzeba więc uważać, gotując w nich i używając w inny sposób. Niektóre marki oferują emulsje naprawcze do zredukowania uszkodzeń, ale nie zawsze udaje się przywrócić stan idealny. W przypadku uszkodzenia głębokiego emalii, z warstwy tworzącej korpus naczynia mogą uwalniać się szkodliwe substancje, lepiej więc nie korzystać z tak uszkodzonego naczynia.
Należy też pamiętać, że emalia emalii nie równa i kupując naczynie emaliowane, warto zwrócić uwagę na markę, sprawdzić opis, poczytać opinie i upewnić się, że emalia jest przeznaczona do mycia w zmywarce (jeśli nam na tym zależy).
Jak dbać o naczynia emaliowane, by długo służyły?
Troska o naczynia emaliowane podczas codziennego użytkowania sprowadza się do trzech zasad:
- Ostrożnego obchodzenia się z nimi, czyli uważnego stawiania, przestawiania itp. tak, by ograniczyć ryzyko uderzeń i zarysowań. Jeśli trzymasz naczynia wstawiane jedno w drugie, stosuj miękkie przekładki.
- Używania drewnianych czy silikonowych łopatek, noży, chochel itp., by podczas mieszania i zdejmowania potraw nie uszkodzić powierzchni.
- Delikatnego mycia miękką gąbką. W przypadku przypalenia nie wolno szorować powierzchni druciakiem czy szorstką stroną gąbki. Zalej przypalenie wodą z octem albo sodą oczyszczoną i poczekaj, aż roztwór zadziała. Usuń przypalenie miękką gąbką, w razie potrzeby powtarzaj zabieg do skutku.
